O lugar no que agora pasean cada día moitas persoas, tanto da Universidade da Coruña como da contorna e da cidade, era un espazo marxinal, ocupado por eucaliptos xunto con entullos, silvas, toxos e xestas. No ano 2006, comezaron as labores de restauración: elimináronse os eucaliptos, que foron substituídos por conxuntos de especies representativas dos bosques atlánticos, e recuperouse o salgueiral asociado ao manancial e á área da matogueira atlántica.

Un sendeiro con premio. Recoñecido como “Sendeiro Azul” por ADEAC-FEE (Asociación de Educación Ambiental e do Consumidor- Foundation for Environmental Education), o Roteiro do Monte da Fraga é un lugar do litoral escollido para a posta en valor dos recursos naturais e a sensibilización ambiental, unha ferramenta que contribúe ao cambio social.

Un itinerario para sentir e coñecer a súa historia. Seguindo as balizas e os correspondentes códigos QR poderás gozar desta ruta circular que comeza na Praza da Fraga.

Un espazo natural como un bosque reforestado, mesmo cando presenta impactos ambientais como torres de alta tensión e unha refinería próxima, continúa a ter un alto valor educativo, especialmente nas áreas de educación ambiental  e aprendizaxe crítica.

Este espazo permite aprender sobre impactos ambientais reais, como a contaminación do aire, o solo e a auga, o risco de incendios e a fragmentación do hábitat. As persoas que visitan o Monte da Fraga poden analizar as causas e as consecuencias e reflexionar sobre alternativas máis sostibles.

A pesar dos seus impactos, ou precisamente por mor deles, o Monte da Fraga convértese nun escenario ideal para unha aprendizaxe integral e contextualizada sobre o medio ambiente.

Pola súa potencialidade paisaxística e os elementos de interese natural, este espazo converteuse en referencia verde da Universidade da Coruña, excelente miradoiro do Castro de Elviña, da cidade, e da inmensidade do océano que a rodea.

Desde a zona máis alta do roteiro pode verse toda a ladeira repoboada do Monte da Fraga, o conxunto dos Campus da Zapateira e Elviña da UDC, a cidade da Coruña e a súa silueta peninsular.

Entre as árbores do Monte da Fraga poden verse unhas caixas de madeira penduradas: son caixas refuxio para morcegos. Ademais, o Monte da Fraga conta con refuxios de fauna diversos, co obxecto de facilitar a instalación de especies propias deste ecosistema, especialmente mentres o estrato vexetal non estivo plenamente desenvolvido, dende a restauración do espazo iniciada no 2006.

Dotar de acubillos á fauna é esencial para a súa supervivencia no medio, por iso, atopamos tamén hoteis de insectos e caixas niño de aves.

Despois de estar ocupado por eucaliptos, recuperouse o salgueiral asociado a un manancial e a matogueira atlántica orixinal. Agora no paseo podes gozar das abeleiras, albedros, acivros, bidueiros, cancereixos, carballos, castiñeiros, cerdeiras, faias, freixos, pereiras bravas, rebolos...

O cascabullo que leva na cabeza o ourizo da nosa historia é froito do crecemento destas árbores que xa teñen 20 anos.

Ademais, coa restauración creáronse elementos destinados ao estudo e a investigación: depuradora por humidal, área de compostaxe, sistemas urbanos de drenaxe sustentable (SUDS), prácticas do Departamento de Botánica, escenario de numerosos Traballos de Fin de Grao e Mestrado, ...

Ao abeiro do proxecto Charcas con vida, no ano 2013 construíuse unha charca no Monte da Fraga, coa finalidade de promover a biodiversidade. Foron reintroducidas ras e criaron libeliñas. A recuperación de charcas e a creación doutras novas son actuacións que se veñen implantando con éxito en diferentes países de Europa e América do Norte. Algúns países xa están a incluír estes ecosistemas nos seus plans de conservación. Recuperar e construír novas charcas é, por tanto, un novo reto para a conservación da biodiversidade autóctona.

Polas características do terreo e a falta de achega de auga continua, esta é unha charca temporal, que só se enche coa auga da choiva e pode ficar seca na época estival.

Na primavera, no espazo de pradeira localizado no Monte da Fraga, florecen os narcisos, as margaridas, os dentes de león…  mesmo a orquídea Dactylorhiza elata forma parte do inventario de biodiversidade (2023) do Monte da Fraga.

Ademais de darlle moita cor a este lugar, as flores son esenciais para o desenvolvemento dos insectos polinizadores e as aves, contribuíndo á riqueza biolóxica do espazo.

Os hoteis de insectos son estruturas deseñadas para proporcionar refuxio e protección a estas especies. Algunhas das súas funcións:

Promoven a biodiversidade. Axudan a conservar e aumentar a poboación de insectos beneficiosos.

Favorecen a polinización. Moitas abellas solitarias e outros polinizadores atopan nos hoteis un lugar para aniñar, o que mellora a polinización das plantas próximas.

Control natural de pragas. Algúns insectos aloxados nestes hoteis son depredadores ou parasitos de pragas, axudando a controlalas de forma natural.

Educación ambiental. Son unha ferramenta para mostrar a importancia dos insectos e a biodiversidade.

Un dos nosos protagonistas é o moucho, que ten localizada a súa caixa niño no alto das pistas de pádel da UDC, nave na que tamén se asenta Cuac FM. Os mouchos son aves territoriais con necesidade dunha ampla superficie de custodia.

A custodia do territorio é unha nova e crecente estratexia de conservación da natureza que implica a diferentes actores sociais, rexéndose pola Lei 42/2007, de 13 de decembro, de Patrimonio Natural e Biodiversidade.

O Monte da Fraga conta cun acordo asinado no 2017 e renovado anualmente dende entón, que reúne ao Concello da Coruña, á Universidade da Coruña, e ás ONGs Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) e Grupo Naturalista Hábitat, as cales contribúen na monitorización de actividades de educación ambiental, ademais de ter participado na elaboración do proxecto básico de custodia. Outro piar da custodia do Monte da Fraga é a participación da cidadanía local, logrando achegar Campus e Cidade.

O Monte da Fraga pretende ser unha aula de ecoloxía, de botánica, de educación ambiental, de paisaxismo, etc. Moitas disciplinas poden levar da teoría á práctica os seus contidos neste espazo.

Os usos universitarios do espazo están relacionados coa docencia, a investigación, a formación, a sensibilización e o voluntariado ambiental de toda a comunidade universitaria.

Ademais, o Monte da Fraga recibe cada ano numerosas visitas, tanto en grupos organizados procedentes de centros educativos de primaria e secundaria, como persoas por libre que contan coa facilidade de facer o Roteiro autoguiado, grazas a 20 balizas con códigos QR que levan a información dos valores e historia do Monte da Fraga.

A maior parte de actividades organizadas pola Oficina de Sustentabilidade da UDC neste espazo, son abertas ao público. Podes sumarte ao voluntariado ambiental no Monte da Fraga consultando o apartado de actualidade da nosa web.